Injectables en fillers

[caption id="attachment_205321" align="alignnone" width="170"] Dr. P.J. Velthuis, Velthuis Kliniek[/caption]

Vroeger was een facelift de enige mogelijkheid om het gezicht een jeugdiger uitstraling te geven en rimpels glad te strijken. Tegenwoordig zijn er veel minder ingrijpende technieken, waaronder het toepassen van injectables. Dit zijn inspuitmiddelen die vulling of stevigheid aan de huid geven (de fillers), of middelen die een uitwerking hebben op onderhuidse processen, zoals botuline toxine (Botox).

Ingrepen met injectables zijn in vrijwel alle gevallen minimaal belastend, maar geven een fantastisch resultaat. Met injectables kunnen rimpels worden opgevuld, maar met bepaalde fillers kan ook de contour van het gezicht worden verbeterd.

We maken het onderscheid tussen een microvulling (voor rimpeltjes) en een macrovulling (voor diepe plooien of rimpels en voor contourverbetering). Met Botox wordt de spierwerking minder krachtig waardoor er bepaalde rimpels niet meer in de huid getrokken worden en verdwijnen of verminderen.

Vormen van veroudering

Sommige mensen lijken de eeuwige jeugd te hebben. Hun huid blijft lang glad en vertoont nauwelijks rimpels. Maar de meesten van ons krijgen vroeg of laat te maken met de zichtbare gevolgen van veroudering. Voor de huid betekent dat een veel tragere celdeling en een verminderde aanmaak van de collagene en elastine vezels. Ook de afname van vetweefsel en hyaluronzuur (een natuurlijke vochtbinder) speelt een rol. Huidveroudering kan zich in verschillende vormen uiten die vaak gecombineerd voorkomen:

1. Mimische rimpels

Onze gezichtsuitdrukking wordt bepaald door de mimische spieren. Door de mimiek, die van persoon tot persoon verschillend is, trekt en plooit de huid zich op bepaalde plekken vaak samen. Na ontelbare herhalingen en door de huidverouderingsprocessen ontstaan er op den duur rimpels. Voorbeelden van mimische rimpels zijn de frons- en voorhoofdrimpels, kraaienpootjes en rimpeltjes op de bovenlip.

2. Volumeverlies

Volumeverlies in het gezicht is een gevolg van het slinken van onderhuids vetweefsel, spierweefsel en botweefsel. Er komt dan geleidelijk minder spanning op de huid met als resultaat rimpels en plooien en ook smallere lippen. Voorbeelden van veroudering door volumeverlies zijn de plooien bij de kin, ingevallen ogen, minder geprononceerde jukbeenderen en rimpels bij de lippen.

3. Weefselverslapping

Weefselverslapping wordt veroorzaakt door het uitzakken van het huid- en spierweefsel en door verlies van elasticiteit. Vooral bij de wangen zien we de effecten van een verminderde elasticiteit. Deze zakken namelijk naar beneden waardoor een minder strakke kaaklijn ontstaat.

4. Verminderde huidkwaliteit

In de loop der jaren wordt de kwaliteit van de huid minder. Oorzaken zijn een tragere celdeling, afbraak en verminderde aanmaak van collagene vezels en afname van de hoeveelheid hyaluronzuur. De huid wordt daardoor minder stevig en gaat rimpelen.

Vanzelfsprekend is de huid gebaat bij een goede verzorging. Maar ook een uitgebalanceerde voeding, weinig alcohol, matige blootstelling aan zonlicht en een gezonde nachtrust zijn van invloed. Ook wordt steeds duidelijker dat luchtvervuiling een negatieve invloed heeft op de conditie van de huid. En iedereen kent de zogenaamde rokershuid: grauw van teint en grof van structuur. Rimpels zijn tegenwoordig ‘weg te werken’ en we kunnen de buitenkant mooier maken met peelings en laserbehandelingen. Maar voor een gezonde huid moet u zelf te zorgen.

Fillers

Bij de vulmiddelen (fillers) voor rimpels onderscheiden we twee soorten: biologisch afbreekbare en biologisch niet-afbreekbare. Biologisch afbreekbare fillers worden op den duur door het lichaam afgebroken waardoor het effect geleidelijk verdwijnt. De bekendste afbreekbare filler is collageen dat nauwelijks meer wordt toegepast omdat het resultaat van korte duur is. De biologisch niet-afbreekbare fillers worden door het weefsel ingekapseld en hebben een meer blijvend effect.. Welke filler gekozen wordt is afhankelijk van het te behandelen gebied, de soort rimpel (oppervlakkig of diep) en de voorkeur voor een tijdelijk dan wel permanent effect. Naast de fillers wordt ook lipotransfer - het verplaatsen van eigen vet - toegepast. Een aparte plaats neemt het spierverslappende middel botuline toxine in, bekend onder de namen Botox en Dysport.

De biologisch afbreekbare fillers

Een aantal fillers is biologisch afbreekbaar. Dat betekent dat het effect na een paar maanden tot een à twee jaar verdwijnt. Om het behaalde resultaat te behouden is het dus verstandig om na verloop van tijd een ‘touch-up’ uit te laten voeren. Uiteraard zijn de huidconditie en leefwijze van invloed op de houdbaarheid van het resultaat.

Hyalurongel

Hyalurongel is een combinatie van water en hyaluronzuur. Deze gel komt van nature in het lichaam voor en is bekend als NMF (Natural Moisturizing Factor). Er zijn verschillende injecteerbare hyalurongels op de markt. Het merk Restylane is het bekendste. Dat biedt uitsluitend gels die op een natuurlijke basis zijn aangemaakt volgens moderne biotechnologische principes. Door cross-linking binnen het molecuul is Restylane extra sterk gemaakt waardoor de werkzame duur maximaal verlengd wordt. De stof is volkomen zuiver en kan geen allergische reacties geven. Er zijn drie soorten gels die afzonderlijk of gecombineerd kunnen worden toegepast. Restylane is bedoeld voor het corrigeren van rimpels en voor het accentueren van de lipcontour. Restylane Fine Lines kan worden gebruikt voor het corrigeren van dunne oppervlakkig gelegen lijntjes, bijvoorbeeld rond de mond, op het voorhoofd en de wangen. Perlane kan worden gebruikt voor het veranderen van de contour van het gezicht, bijvoorbeeld voor wangen en kin. Tevens is het bedoeld voor het corrigeren van diepe vouwen of voor volumevermeerdering van lippen. Speciaal voor de lippen bestaat er Restylane Lipp en voor volumeopbouw Restylane Sub-Q.

Ook Visagel is een afbreekbare filler die uit 100% hyaluronzuur bestaat. Ingespoten in de huid verbetert Visagel het vermogen van uw huid om vocht vast te houden, waardoor fijne lijntjes vanzelf opgevuld worden. Ook voor het accentueren van uw lipcontour is dit middel heel geschikt.

Deze fillers zijn uiterst precies te doseren en zijn na inspuiting in principe niet voelbaar. Voor een optimale vulling moet de behandeling soms één of meerdere malen herhaald worden. Dit kan over het algemeen al na drie weken. Na zes tot twaalf maanden wordt het ingespoten hyaluronzuur opgenomen door het lichaam. Het resultaat is dus van tijdelijke aard. Inspuiting met hyaluronzuur kan zonder problemen herhaald worden.

Sculptra

Sculptra bestaat uit polymelkzuur, een stof die al vele jaren in de geneeskunde wordt gebruikt. Sculptra stimuleert de vorming van het eigen collagene weefsel waardoor de huid meer vulling en stevigheid krijgt. Sculptra wordt over een periode van maanden langzaam afgebroken, terwijl er voortdurend nieuw collageenweefsel wordt aangemaakt. Ook als de Sculptra verdwenen is blijft het effect van het nieuwe collageen aanwezig. Een ‘touch-up’ is bij dit product na een à twee jaar nodig. Het inspuiten van Sculptra voelt venijnig aan, maar de huid kan eventueel met een crème worden verdoofd. De huid ziet er na de behandeling soms rood en gezwollen uit, maar dat trekt na een dag weg. Om een goed resultaat te verkrijgen zijn gemiddeld drie behandelingen nodig.

Radiesse

Radiesse is een nieuwer product en bestaat uit calciumhydroxyapatiet, een natuurlijk bestanddeel van het menselijk lichaam. Vanwege de poreuze structuur van deze stof volgt na inspuiten ingroei van collageen, waardoor het ingespoten materiaal verankert. Het collageen geeft extra volume, terwijl het calciumhydroxyapatiet zelf langzaam verdwijnt. De eerste weken kan Radiesse voelbaar zijn, maar geleidelijk neemt het de normale huidsoepelheid aan. Het materiaal wordt onderhuids of diep in de huid zelf ingebracht. Het is typisch een product om diepere lijnen of volumeverlies in de wangen mee op te vullen.

Biologisch niet-afbreekbare fillers

Het gebruik van niet-afbreekbare ofwel permanente fillers wordt door het Ministerie van Volksgezondheid afgeraden. Hoewel een onderzoek van TNO aantoonde dat de kans op complicaties bij deze middelen, indien toegepast door ervaren artsen, zeer klein is, meent het ministerie dat de risico’s op langere termijn onvoldoende bekend zijn. Men heeft daarom de klinieken voor cosmetische chirurgie gevraagd terughoudend te zijn met het aanbieden van niet-afbreekbare fillers.

Deskundige artsen menen dat er nog steeds behoefte is aan het gebruik van enkele van deze middelen. Met name siliconenolie (PMS) voor lipvergroting en Bio-Alcamid voor medische toepassingen, zoals het invallen van het gezicht bij HIV-besmetting of bij ernstige misvormingen. Door een aantal klinieken in Nederland worden deze fillers daarom nog steeds gebruikt. De middelen Dermalive, Artecoll, Aquamid en Beautical-5 zijn naar de mening van de auteur niet meer bruikbaar.

Lipotransfer / lipofilling

Lipotransfer betekent het verplaatsen van eigen vet naar die plekken waar een vulling gewenst is. Het spreekt voor zich dat dit lichaamseigen materiaal superveilig is. Het is echter wel een arbeidsintensieve behandeling en dus relatief kostbaar. Het vet wordt namelijk ‘geoogst’ van bijvoorbeeld heupen of buik. Het is zeer bruikbaar voor het vullen van de neuslippenplooi, de jukbeenderen, de wangen en de kaakcontour. Ook voor grotere huidoppervlakken is het vet-implantaat zeer geschikt. Voor handen die bij het ouder worden vet verliezen, waardoor aders min of meer op de huid lijken te liggen, is lipotransfer een groot succes gebleken. Nadat een bepaalde hoeveelheid vet van bijvoorbeeld buik of heupen is weggehaald wordt het meteen op de gewenste plekken ingespoten. Omdat een groot percentage van het vet (gewoonlijk tussen de 40 en 60%) na verloop van tijd door het lichaam wordt afgevoerd zal de arts meerdere malen moeten injecteren, zeker twee- tot driemaal. Het vet dat in de eerste behandeling is afgenomen, wordt gekoeld bewaard en na acht weken en eventueel later nog een keer gebruikt, totdat de vulling optimaal is.

Botuline toxine

Met botuline toxine - er zijn twee middelen namelijk Botox en Dysport - krijgen mimische spieren geen kans om rimpels te veroorzaken. Geen wonder dat bijna alle topmodellen graag deze methode gebruiken om rimpelvrij te blijven. Botuline toxine is een medicijn dat al jaren wordt gebruikt in de neurologie, oogheelkunde en KNO-geneeskunde om spastische spieren te verslappen. Sinds het midden van de jaren ’90 wordt het middel ook voor cosmetische doeleinden toegepast. Mimische rimpels op het voorhoofd, fronsrimpels en kraaienpootjes worden ermee verzacht of verdwijnen helemaal. Vooral voor mensen die sterk mimisch reageren is dit middel zeer geschikt. Botox wordt tegenwoordig ook steeds meer in combinatie met fillers gebruikt.

Botuline toxine wordt rechtstreeks in de spier gespoten. Het middel stopt de prikkeloverdracht van de zenuwen naar de spieren, waardoor spiertrekkingen achterwege blijven. Pas na een paar dagen is het effect zichtbaar en na twee weken optimaal. Het middel is na ongeveer vier maanden uitgewerkt. Wie blijvend de mimische spieren wil uitschakelen zal de behandeling telkens moeten herhalen. Naarmate botuline toxine vaker wordt toegepast blijft het langer effectief, zeker tot zes maanden.

Botox is in korte tijd zeer populair geworden. Toch hoor je vaak ook negatieve geluiden: bijvoorbeeld dat een gezicht er uitdrukkingsloos uit gaat zien. Maar wanneer Botox op de goede manier is gebruikt, zie je er niets van! Behalve dan dat mensen een meer open blik hebben, er meer uitgeslapen uitzien en jonger lijken. Ook leeft nog steeds het idee dat Botox een gif is. Dit is achterhaald: in de doseringen die bij mimiekspieren worden gebruikt is het middel zeer veilig. Bij ervaren artsen geeft Botox geen bijwerkingen.

De praktijk

Veroudering van het gezicht komt tot uiting in fijne lijntjes, rimpels, groeven en plooien. De oorzaken hiervoor zijn divers: botten slinken, het onderhuids bindweefsel verslapt waardoor de huid gaat zakken en het gezicht langer wordt en het vetvolume neemt af bij de wangen en rondom de ogen. Al deze tekenen van veroudering werden vroeger ‘opgelost’ door een facelift. Maar sinds de komst van injectables of fillers is dat veel minder aan de orde. Door niet zozeer de huid strak te trekken maar meer volume aan het gezicht te geven, ontstaat een natuurlijk jeugdig uiterlijk. En dat kan perfect bereikt worden met de verschillende fillers, zeker als ze vakkundig worden toegepast. Daarbij wordt een onderscheid gemaakt tussen macrovulling en microvulling.

Macrovulling

Bij een macrovulling worden grotere hoeveelheden van een inspuitmiddel op meerdere plaatsen ingebracht om de contouren van het gezicht te wijzigen. De gebieden die ervoor in aanmerking komen zijn:

• jukbeenderen
• midface-gebied
• wangen
• kaaklijn
• kin
• neus-lippenplooi en marionetlijnen (als deze zeer diep zijn)

Met name de behandeling van het midface-gebied en de jukbeenderen geeft een sterk verjongend effect door een strakkere contour.

De middelen die bij een macrovulling worden gebruikt zijn:

• Restylane (Perlane / Sub-Q)
• Sculptra
• Radiesse

Ook het inbrengen van vet door middel van lipotransfer is een macrovulling.

Microvulling

Bij een microvulling worden slechts kleine hoeveelheden van een filler gebruikt. Vaak wordt het middel slechts op één plaats en vrij oppervlakkig ingespoten. Met een microvulling worden vooral ondiepe rimpels en plooien behandeld, zoals:

• fronsrimpel
• voorhoofdsrimpels
• marionetlijnen
• rimpels boven- en onderlip
• neus-lippenplooi en marionetlijnen (als deze niet te diep zijn)

De middelen die voor microvulling worden gebruikt zijn:

• hyalurongel (verschillende merken)
• siliconenolie (PMS)

Een middel dat een speciale plaats inneemt binnen de microvulling is Botox. Dit is in feite geen vulmiddel maar verslapt de spieren waardoor mimische rimpels verdwijnen. Dit kan op zichzelf of als aanvulling bij de andere fillers gebruikt worden.

Behandeling

Bij gezichtsverjonging door inspuiting is over het algemeen een combinatie van macro- en microvulling nodig om uiteindelijk het gewenste resultaat te krijgen. Eerst worden de contouren van het gezicht verbeterd door een macrovulling. Daarna worden ondiepe rimpels en lijntjes behandeld met een microvulling. Het is goed mogelijk om tijdens een en dezelfde behandelsessie meerdere gebieden te behandelen. Voor de meeste soorten fillers is een verdoving niet nodig. Er wordt gewerkt met zeer dunne naaldjes en de filler wordt in de huid of het onderhuidse weefsel gespoten. Indien gewenst kan het huidoppervlak worden verdoofd met een crème. Alleen bij de mond, waar de huid zeer gevoelig is, wordt meestal een plaatselijke verdoving gegeven. De tijdsduur van de behandeling varieert van vijftien tot dertig minuten. Na de behandeling zal de huid er rood en gezwollen uitzien en er is een kleine kans op blauwe plekjes die overigens snel verdwijnen. Over het algemeen bent u de volgende dag weer toonbaar. Sommige fillers vragen om meerdere behandelingen. Een langzame opbouw, met tussenpozen van twee tot zes weken, is dan het beste. In die tijd krijgt het bindweefsel de kans om de filler in te kapselen, waarna de volgende behandeling kan plaatsvinden. Tevens is op deze manier de juiste in te spuiten hoeveelheid van de betreffende filler beter te bepalen, wat belangrijk is voor een optimaal resultaat.

Bijdrage van: Dr. P.J. Velthuis, Dermatoloog, Medisch Directeur bij Velthuis Kliniek Eindhoven, Hilversum, Rotterdam, Enschede.