Wat zijn spataderen en welke typen behandelingen zijn er?

[caption id="attachment_207398" align="alignnone" width="170"] dr. P.J. Velthuis[/caption]

Spataderen zijn een volksziekte. Zeker 25 procent van de Nederlanders (vrouwen meer dan mannen) heeft er last van. En het is niet te verwachten dat dit zal veranderen, ondanks de toegenomen aandacht voor preventie van trombose. Want veel mensen leven ongezond, hebben last van overgewicht en bewegen te weinig: voldoende risicofactoren dus…

Spataderen geven zowel medische als cosmetische problemen. Daarbij begint het bijna altijd met cosmetisch storende zichtbare adertjes.
In eerste instantie geven spataderen niet veel klachten, maar in een latere fase kunnen ze een zwaar gevoel in de benen geven, opgezette enkels veroorzaken, of voor nachtelijke onrust en bewegingsdrang van de benen zorgen.

Bij ernstige problematiek eindigt het met eczeem rond de enkels, pigmentaties aan de onderbenen en slecht genezende wonden, meestal aan de enkels (open been).

De behandeling van spataderen is de afgelopen jaren veel veranderd. Niet alleen is er nieuwe apparatuur ontwikkeld waarmee de behandeling veel minder belastend is geworden, maar er is ook meer aandacht gekomen voor het cosmetische aspect. Dus er wordt niet alleen maar een medisch probleem verholpen, maar ook een cosmetisch!

Wat zijn spataderen?

De aderen in de benen kunnen verdeeld worden in twee groepen: de oppervlakkige aderen die onder de onderhuidse vetlaag liggen en de diepe aderen die tussen de spieren liggen. Beide groepen aderen zijn onderling verbonden door korte aderen. De diepe aderen spelen met name een rol bij het omhoogstuwen van het bloed.

Wanneer we lopen of fietsen, trekken de kuitspieren zich samen en worden ze korter en dikker. De aderen worden zo platgedrukt en het bloed stroomt omhoog (dit noemen we de kuitspierpomp). Dankzij kleppen in de aderen kan het bloed niet meer terug naar beneden stromen. Maar als deze kleppen niet goed werken, stroomt het bloed wél omlaag waardoor er overdruk komt in de aderen en haarvaatjes. Die zetten uit en zo ontstaat een spatader.

Gelukkig neemt een andere ader vanzelf de functie over van de ader waarvan de kleppen niet functioneren, waardoor de spatader zonder problemen verwijderd kan worden.

Diagnostiek - duplexscan

Voor het onderzoeken van de vaten in de benen bestaat een speciaal soort echo-apparaat: de duplexscan. Met behulp van de duplexscan kunnen spataderen onomstotelijk worden aangetoond. De duplexscan zendt geluidsgolven uit die weerkaatst worden door het bloed. Deze gegevens worden door de scanner verwerkt en de resultaten worden weergegeven op het scherm. Dankzij dit apparaat is het mogelijk om zeer nauwkeurig de aard en de locatie van de spatader te bepalen.

De duplexscan geeft een beeld van zowel de oppervlakkig gelegen aderen als de diep gelegen aderen. Ook kunnen we zien hoe doorgankelijk de bloedvaten zijn, wat de stroomrichting is van het bloed en hoe de kleppen functioneren.

Het onderzoek met de duplexscan is volkomen veilig, totaal pijnloos en vergelijkbaar met het maken van een geluidsecho.

Typen behandelingen

De laatste jaren zijn er nieuwe methodes ontwikkeld om spataderen te behandelen. Daardoor is een behandeling tegenwoordig veel effectiever, maar ook minder belastend.

Endoveneuze lasertherapie (EVLT)

De endoveneuze lasertherapie is een belangrijke ontwikkeling op het gebied van spataderbehandelingen en kan worden beschouwd als een perfect alternatief voor het traditionele strippen. Het is hiermee namelijk niet meer nodig om de hele ader uit het been te trekken.

Met behulp van echografie wordt de te verwijderen ader op het been afgetekend. Via een kleine incisie wordt een dunne laserfiberdraad in het bloedvat aangebracht. Met behulp van laserenergie wordt het bloedvat dichtgemaakt. Dit heeft geen gevolgen voor de doorbloeding in de benen. Het bloed zoekt vanzelf een ander bloedvat in het vaatstelsel, zodat het bloed in de richting van het hart kan blijven stromen. De restanten van het dichtgemaakte bloedvat worden door het lichaam afgebroken en opgeruimd.

De behandeling vindt plaats onder lokale verdoving. Meteen na de behandeling krijgt u een elastische kous aan en moet u zoveel mogelijk lopen. Het grote voordeel is dat u direct weer mobiel bent, dat er geen littekens zichtbaar zijn en dat u aan beide benen tegelijk geholpen kunt worden.

Strippen

Strippen is eigenlijk ouderwets en wordt alleen nog toegepast bij spataderen met een zeer kronkelend verloop. Bij deze methode wordt de spatader in zijn geheel verwijderd onder algehele narcose. Deze ingreep is vrij belastend en ingrijpend.

Mullertechniek

Een andere behandelmethode om spataderen te verwijderen is de Mullertechniek. Voor de behandeling worden de spataderen eerst afgetekend met een speciale stift. Dan worden kleine incisies in de huid boven de spataderen gemaakt. Met minuscule 'haaknaaldjes' worden de aders vervolgens helemaal verwijderd. Met deze techniek zijn de littekens minimaal, dus het cosmetisch effect optimaal. De behandeling vindt plaats onder lokale verdoving.

Sclerocompressietherapie

Deze methode, beter bekend als het wegspuiten van spataderen, wordt meestal toegepast bij ‘kleinere’ spataderen of als nabehandeling bij zwaardere ingrepen. De arts tekent eerst de te behandelen gebieden af. Door een vetoplossende vloeistof om de vijf centimeter in de spatader in te spuiten wordt de gladde vaatwand stroef en het stollingssysteem geactiveerd. Voor een deel stolt het bloed en voor een deel verkleven de vaatwandjes met elkaar, waarna ze verschrompelen en niet meer kunnen uitzetten. Een elastische kous en eventueel een drukverband helpt daarbij. Het bloed zal nu andere weg in het vaatstelsel zoeken. Na verloop van tijd is de ader niet of nauwelijks meer te zien.

Echogeleide sclerocompressietherapie

De basis van echogeleide sclerocompressietherapie komt voor een groot deel overeen met sclerocompressietherapie. Het verschil is dat de arts de in te spuiten vloeistof van tevoren heeft opgeschuimd. Omdat het schuim dikker is werkt het nog beter in op de vaatwand en kan het zich over een groter oppervlak verspreiden.

Met deze methode kunnen daarom de middelgrote aderen worden behandeld. De duplexscan wordt tijdens de behandeling gebruikt om te controleren of het schuim in de te behandelen ader komt.

Laserbehandeling van kleine vaatjes

Mocht er ook sprake zijn van spataderen, dan zal de arts adviseren om die eerst te behandelen om zo de druk op de kleine adertjes weg te nemen. Lasertherapie wordt daarom pas aan het einde van het behandeltraject geadviseerd.

Nazorg

Na een spataderbehandeling is het dragen van elastische kousen belangrijk voor de effectiviteit van de behandeling. Deze kousen bevorderen de doorbloeding en de afvoer van lymfevocht. Bovendien krijgen de benen extra ondersteuning waardoor een verdere uitbreiding van bestaande vaatproblemen wordt voorkomen. Het dragen van elastische kousen draagt bij tot een voorspoedig herstel en bepaalt mede het uiteindelijke resultaat. Alleen bij lasertherapie is het dragen van deze kousen niet nodig.

Bijdrage van: dr. P.J. Velthuis, Dermatoloog, Medisch Directeur Velthuis Kliniek bij Velthuis Kliniek Eindhoven, Hilversum, Rotterdam, Enschede