Hoornvliestransplantatie - DSAEK

DSAEK is een moderne methode van hoornvliestransplantatie waarbij beschadigde hoornvliescellen worden vervangen door donorweefsel. Het hoornvlies is een transparante koepel aan de voorkant van het oog. Bij aandoeningen waarbij het endotheel, de achterste cellenlaag van het hoornvlies, slecht functioneert, wordt het hoornvlies troebel en gezwollen. Omdat deze cellen zich niet kunnen regenereren of herstellen, moeten ze vervangen worden door gezond donorweefsel dat geleverd wordt door de oogbank.

DSAEK is aangewezen bij die patiënten die een hoornvliespathologie op de endotheliale laag hebben. In de meeste gevallen komt dit voor bij patiënten waarbij de endotheliale laag beschadigd werd tijdens een gecompliceerde cataractoperatie of bij patiënten die een ziekte van het hoornvlies-endotheel hebben, bekend als Fuch’s endotheliale dystrofie.

De voorbije 50 jaar was penetrerende keratoplastie (PKP) of de vervanging van de volledige dikte van het hoornvlies de standaardbehandeling voor patiënten met endotheliale hoornvliesaandoeningen. Hoewel de anatomische resultaten uitstekend zijn, zijn de visuele resultaten met betrekking tot snelheid, kwaliteit en voorspelbaarheid minder gunstig. Een typische patiënt die een hoornvliestransplantatie heeft ondergaan kan gedurende 2 jaar slecht blijven zien. Het is heel moeilijk om de uiteindelijke kromming van het hoornvlies te voorspellen, dus na de operatie zijn een bril of contactlenzen nodig in de overgrote meerderheid van de gevallen. De hechtingen worden pas na lange tijd verwijderd, en wondbreuk door een ongeval is altijd een groot risico. Patiënten met bilaterale aandoeningen moeten vaak lang wachten totdat hun eerst behandelde oog genezen is, vooraleer hun tweede oog kan behandeld worden.

De laatste jaren hebben hoornvliesspecialisten een techniek ontwikkeld waarbij alleen de zieke laag van het hoornvlies vervangen wordt, in plaats van de volledige dikte ervan. Niet alleen is deze techniek sneller, het genezingsproces korter, en de pijn minder of zelfs verdwenen, de procedure zorgt ook voor een beter zicht bij de patiënten.

Consult

Tijdens het vooronderzoek worden de nodige metingen en onderzoeken gedaan die zullen uitwijzen of de patiënt een goede kandidaat voor DSAEK is. Er wordt nagegaan of hij/zij andere oogaandoeningen heeft zoals cataract, macula degeneratie, enz. In de meeste omstandigheden zal de patiënt eerst een cataract ingreep ondergaan vooraleer een DSAEK kan overwogen worden. De patiënt krijgt alle informatie die hij nodig heeft om zich voor te bereiden op de operatie, alsook de nodige voorschriften voor de medicatie (druppels), die de patiënt zowel voor als na de operatie zal moeten gebruiken. De patiënt zal eveneens zijn huisarts moeten raadplegen om een elektrocardiogram te laten maken en een bloedstaal te laten afnemen, indien deze onderzoeken niet werden gedaan gedurende de laatste 6 maanden.

Behandeling

Deze procedure wordt uitgevoerd in daghospitalisatie. De patiënt krijgt een kalmeermiddel en een verdovende medicatie wordt geïnjecteerd achter het oog. De patiënt is wakker maar voelt niets.

In een eerste fase wordt de posterieure lamel van het donorhoornvlies met gezond endotheel geprepareerd. (Dit weefsel, de cornea-ent, komt uit een corneabank). Het maken van de lamel gebeurt door middel van een keratoom (een aangepaste versie van het apparaat dat voor LASIK operaties wordt gebruikt).

Nadat de lokale verdoving in werking is getreden, wordt het oog van de patiënt op steriele wijze afgedekt. Tijdens het eerste deel van de DSAEK procedure wordt een zeer kleine incisie gemaakt ter hoogte van de corneale limbus en worden de ongezonde endotheliale cellen verwijderd (Descemet stripping). Tijdens het tweede deel van de procedure wordt dit ongezond weefsel vervangen door de hoornvlieslamel met gezonde cellen afkomstig van het donorhoornvlies (endotheliale keratoplastie). Om het nieuwe weefsel te kunnen bevestigen aan de achterkant van het oude hoornvlies, wordt een luchtbel gebruikt om de voorkant van het oog volledig te vullen. De luchtbel drukt de lamel aan. De hele intra-operatieve procedure wordt uitgevoerd in 45 minuten. De patiënten wordt gevraagd op hun rug te liggen voor de rest van de dag en de volgende morgen worden ze onderzocht. De luchtbel verdwijnt progressief in de loop van de twee daaropvolgende dagen.

Voor- en nadelen

De voordelen van DSAEK zijn dat de procedure een kleine chirurgische incisie vereist in plaats van een volledige opening van de voorkant van het oog en dat er geen hechtingen aan het hoornvlies zijn vereist. Dit resulteert meestal in een snellere visuele rehabilitatie voor de DSAEK patiënt en een hogere kans dat de patiënt nadien slechts een lichte brilcorrectie gaat moeten dragen om functioneel te zijn. Tevens is het risico kleiner op complicaties die het zicht bedreigen en die kunnen voorkomen bij de PKP procedure (zoals intra-operatieve expulsieve bloeding of post-operatieve traumatische wondbreuk).

Nabehandeling

De patiënt hoeft geen drukverband te dragen bij het buitengaan na de operatie. Een beschermende doorzichtige oogschelp moet ‘s nachts gedragen worden gedurende één week na de behandeling.
Het zicht zal opklaren in de loop van de daaropvolgende weken. Een eventuele brilaanpassing is ten vroegste mogelijk na 2 maanden. De patiënt kan binnen de twee weken zijn of haar normale activiteiten hervatten met uitzondering van zwemmen. De eerste maand is het evenwel zeer belangrijk om niet in het oog te wrijven en stoffige milieus te vermijden.
Ontstekingswerende oogdruppels worden gedurende een 6-tal weken gebruikt. Oogdruppels op basis van steroïden worden minstens voor een periode van één jaar gebruikt, en vaak voor de rest van het leven om te voorkomen dat de ent wordt uitgestoten. Gelukkig wordt de ent slechts zelden uitgestoten.
De patiënt moet rekening houden met postoperatieve controleafspraken bij zijn of haar oogarts op de 1ste dag, de 3de dag, de 10de dag, in de 3de week en de 2de maand na de operatie. Controles moeten nadien om de 6 maanden gebeuren.

Prijsindicatiekosten

De cornea-ent kost ongeveer 1000 euro. De DSAEK ingreep (inclusief wegwerpmateriaal, ziekenhuiskosten, erelonen, …) kost ongeveer 2000 euro. De pre-operatieve consultatie kost 100 euro, elke post-operatieve controle 60 euro. Een groot deel van deze kosten wordt terugbetaald door de Belgische ziekenfondsen.

Bijdrage van: Dr. Vryghem, Brussels Eye Doctors