Kronen en Bruggen - Volop in beweging dankzij computertechnologie

[caption id="attachment_205274" align="alignnone" width="200"] Auteur: Bjørn Ginsberg[/caption]

Een kroon is een goede oplossing voor slecht gevormde tanden of kiezen, voor lelijke verkleuringen of voor tanden of kiezen waarbij (opnieuw) vullen niet mogelijk is. Ook wanneer een tand of kies door een ongeval is afgebroken, kan een kroon de oorspronkelijke vorm en functionaliteit weer terugbrengen. Een kroon bestaat uit een porseleinen en/of metalen huls die over de aangetaste tand of kies wordt geplaatst. Die wordt daarvoor gedeeltelijk weggeslepen. Wanneer een tussenliggende tand of kies ontbreekt kunnen tussen twee kronen een of meerdere ‘zwevende’ tanden of kiezen worden geplaatst. Hierdoor ontstaat een brug.

Hoewel kronen en bruggen natuurlijk bovenal functioneel moeten zijn, krijgt de esthetische kant steeds meer aandacht. Door het gebruik van nieuwe materialen en technologieën worden kronen steeds mooier en natuurlijker en zijn ze niet of nauwelijks nog van echt te onderscheiden.

"Kronen maken kunnen we allemaal, maar tanden maken is een vak apart. Ik zou het bijna kunst willen noemen."

Meest voorkomende technieken

Eerst wordt de te behandelen tand of kies op maat afgeslepen. Daarvan wordt een afdruk gemaakt die als basis dient voor een gipsmodel. Er wordt een tijdelijke tand of kies van kunststof in de mond gezet zodat men gewoon kan eten en praten. Voor het bevestigen wordt een zachte lijm gebruikt die later makkelijk te verwijderen is.

Ondertussen wordt in het tandtechnisch laboratorium aan de hand van het gipsmodel een wasmodel gemaakt. Dat dient als basis voor de kroon die in goud gegoten wordt. Daarop wordt porselein aangebracht in meerdere lagen, tot de gewenste vorm en kleur bereikt zijn.

De definitieve kroon wordt met behulp van een soort cement op de afgeslepen tand of kies vastgezet. Tegenwoordig wordt een kroon echter ook steeds vaker geplakt. Er hoeft dan veel minder van de tand of kies te worden afgeslepen. De tand dient slechts licht te worden opgeruwd of licht te worden bijgeslepen. De lijmstof die gebruikt wordt lijkt op tweecomponentenlijm en heeft een extreem sterke hechting. Het gevaar van afbrekende kronen is daarmee verleden tijd.

Recente ontwikkelingen

Omdat we steeds hogere eisen stellen aan de esthetische kant van het gebit, wordt er voortdurend gezocht naar technieken en materialen die een meer natuurlijk resultaat geven. Zo hoeven porseleinen kronen nu niet meer op een gouden kap geplaatst te worden, maar kan ook een ondergrond van aluminiumoxide gebruikt worden. Dit materiaal heeft van zichzelf een tandkleur en is lichtdoorlatend. Er blijft dus geen gouden randje zichtbaar, óók niet wanneer het tandvlees zich op den duur iets terug zou trekken. Daardoor wordt het eindresultaat veel mooier.

Tegenwoordig komen er steeds meer nieuwe keramische materialen op de markt. Zo wordt er bijvoorbeeld steeds meer gewerkt met zirkonia, ook wel het witte goud genoemd. Dit is een extreem duurzame soort keramiek die zó hard is dat het gebruik van onderliggend metaal overbodig is. Dat maakt zirkonia bij uitstek geschikt om tanden die zichtbaar vooraan in de mond zitten, te vervangen.

Ook een enorme stap vooruit is de CAD-CAM technologie (Computer Aided Design-Computer Aided Manufacturing) waarmee in sommige tandtechnische laboratoria al wordt gewerkt. Met behulp van CAD-CAM is het mogelijk om de gemaakte afdrukken van het gebit te scannen. Er ontstaat dan een driedimensionaal computerbeeld van het gebit. Dankzij geavanceerde software stuurt de computer een machine aan die een perfect passende kroon kan frezen uit een blokje zirkonia. Deze methode biedt ongelooflijk veel voordelen. De kroon wordt exact op maat gemaakt en kan daardoor veel beter vastgezet worden. De levensduur stijgt daardoor aanzienlijk. Omdat de maat precies berekend kan worden hoeft er slechts een heel dun laagje van de tand of kies weggeslepen te worden. Bovendien is deze werkwijze veel minder omslachtig: de nieuwe kroon wordt in één keer gemaakt en kan daarna meteen geplaatst worden.

"Wilt u échte tanden terugkrijgen, dan is de samenwerking tussen tandarts en tandtechnicus van vitaal belang. Zij kunnen er samen voor zorgen dat de kroon mooi uit het tandvlees komt."

Hoe te kiezen?

Voor welke soort kroon u kiest, is voor een deel afhankelijk van uw budget. Komt de kroon vooraan in uw mond – en is hij dus voor iedereen zichtbaar wanneer u praat of lacht – dan is het uiterlijk natuurlijk belangrijk. U zult dan eerder voor een vakkundig vervaardigde kroon van een hoogwaardig en natuurlijk ogend materiaal kiezen. Voor kronen op kiezen is het uiterlijk wat minder belangrijk, hoewel ook hier natuurlijk de kwaliteit optimaal moet zijn omdat kiezen een flinke kauwkracht te verduren krijgen.
Bij een vooraanstaande tandheelkundige praktijk waar uitsluitend gewerkt wordt met de beste kwaliteit materialen en technieken, zult u meer kwijt zijn dan bij een tandarts die zijn kronen in het buitenland bestelt. Maar het eindresultaat kan ook een verschil van dag en nacht zijn. Vraag dus altijd uitdrukkelijk naar het soort kroon en materiaal dat gebruikt gaat worden. Wanneer uw eigen tandarts alleen met standaard kronen werkt, loont het de moeite om een consult aan te vragen bij een meer gespecialiseerde tandheelkundige praktijk.

Nieuwe kroon, jarenlang plezier

De houdbaarheid van kronen en bruggen van jaren geleden is beperkt. Het probleem van de eerste generaties was met name dat het materiaal niet slijtvast was. Doordat de eigen tand of kies en de kunstmatige kroon uit verschillende materialen bestaan, kan er bij temperatuursverschillen spanning op het lijmvlak komen waardoor de kroon loslaat. Ook kunnen oude kronen er op den duur heel gedateerd uitzien. Wanneer het tandvlees zich iets terugtrekt, wordt vaak de metalen kroonrand zichtbaar wat storend kan zijn. In zo’n geval is het vervangen van de oude kroon absoluut een optie. Dankzij materialen als aluminiumoxide en zirkonia hebben nieuwe kronen veel meer het uiterlijk van echte tanden. Nieuwe kronen en bruggen gaan vele jaren mee – twintig jaar is geen uitzondering. Uiteraard is het wel belangrijk dat u uw gebit goed onderhoudt. Vaak zijn tandvleesproblemen of cariës de reden dat een kroon verwijderd of vervangen moet worden.

"De meeste mensen willen een Steinway in hun mond. Maar de kunst is juist om iets van die perfectie af te wijken. Respecteer de natuur!"

Toekomstmuziek

Kronen en bruggen, en met name de planning rond het plaatsen van deze elementen, is volop in beweging door nieuwe computertechnieken. Bruggen worden steeds minder vaak toegepast, omdat omliggende (gezonde) tanden of kiezen daarvoor bijgeslepen moeten worden. Steeds vaker wordt voor de vervanging van een ontbrekende tand of kies gekozen voor een implantaat, een kunstwortel van titanium waarop een nieuwe tand of kies geplaatst kan worden. Veel mensen zijn huiverig voor zo’n implantaat, omdat het plaatsen een ingrijpende behandeling is die flink wat pijn en zwelling kan geven. Bovendien is het een langdurig traject voor de uiteindelijke kroon geplaatst kan worden. Maar daar komt verandering in, dankzij nieuwe softwareprogramma’s voor ‘computer guided surgery’. Met behulp van CAD-CAM scantechnologie kan een implantoloog op het beeldscherm nauwgezet bepalen waar de implantaten moeten komen. Op basis van deze gegevens wordt een boorsjabloon gemaakt, zodat van te voren al precies vaststaat hoe de implantaten in de kaak zullen komen. De kroon die erop moet komen kan dus ook van tevoren helemaal geprepareerd worden. Omdat zowel het operatieve deel als het maken van de voorziening tot in detail voorbereid zijn, kan een patiënt in één enkele behandeling een definitieve nieuwe tand of kies krijgen. De behandeling wordt hierdoor veel korter en minder ingrijpend, en dat is ongelooflijk comfortverhogend voor de patiënt. Nieuwe tanden in een uur: geen toekomstmuziek, maar nu al mogelijk!

Bijdrage van: Bjørn Ginsberg bij Bjørn Ginsberg Tandtechniek b.v.